Meneer van Bokhoven bericht: ‘Ik heb een eenzame uitvaart voor u. Een meneer die op 17 oktober voor de trein is gesprongen, op het Amstelstation, dus het heeft even geduurd voor het lijk is vrijgegeven.’ Van Bokhoven praat verder, maar nu tegen iemand anders in zijn kantoor: ‘Ik verwacht een telefoontje uit Engeland, maar ik ben de komende tien minuten even in gesprek.’ Hij spelt de naam van de overledene voor me uit. In van die officiële, tsja, wat zijn het, morse-woorden? Met Isaac, Utrecht enzo. Die man moet zijn dienstplicht hebben vervuld, denk ik dan, geheel terzijde. A. werd geboren op 28 december 1980. Afkomstig uit Litouwen. Vilnius.
Op 17 oktober sprong hij nabij het Amstelstation voor de trein, dus het duurde even voor de resten werden vrijgegeven. Daar moet op Google wel wat over te vinden zijn, een marginaal nieuwsbericht wellicht? De NS spreekt in zo’n geval over een aanrijding met een persoon.
In mijn agenda zie ik dat ik die dag langs dat station kwam gespoord. Ik heb geen vertraging ondervonden. A. had geen vaste woon- of voorblijfplaats. Hij stond niet in het Amsterdamse bevolkingsregister ingeschreven. Ook landelijk stond hij niet geregistreerd. Zijn beide ouders zijn overleden, hij heeft een broer, die in Engeland woont en bijna dezelfde voornaam draagt, slechts 1 letter verschil: waren ze tweelingen? Dat bedenk ik te laat om het Van Bokhoven nog te vragen: zijn weekeinde is al begonnen.
Broer A. heeft laten weten niet naar de uitvaart te komen, hij wil graag dat zijn broer wordt gecremeerd. Vandaar de keuze voor Uitvaartcentrum Zuid. Maria Barnas is bereid het gedicht te schrijven, ik mail haar de gegevens door. Even later meldt ze dat ze een foto van de man gevonden, op Facebook. ‘Misschien moet je maar niet kijken. Het is gruwelijk.’ Ik ga natuurlijk wel kijken. De foto is een jaar geleden geplaatst, het is de enige activiteit die hij daar ooit heeft ontplooid. Hij heeft er nul vrienden mee gemaakt. De foto toont een knappe jongeman, keurig gekapt en gekamd haar. Alleen de rechterzijde van zijn gezicht is bloederig bevlekt, alsof hij met zijn gezicht half in een bak kleine scherpe steentjes is gevallen. Ook zijn oogwit is sterk bloeddoorlopen. Wat het beeld angstaanjagend maakt is het ontbreken van iris en pupil: je kijkt in een leeg oog.
Met zijn andere oog is niets mis.
Even later mailt Maria dat ze haar zesjarige zoon zijn naam volgens zijn eigen alfabetsysteem heeft laten uitwerken, een van zijn favoriete spelletjes. Hij maakt er onder andere dit van, niet in deze volgorde. ‘De S van springen, de A van anders, de V van ver, de S van stil.’ Uiteraard zonder het verhaal van de jongeman met haar zoon te delen, toch komt hij een heel eind. Ook bijna griezelig. ‘De B van bang, de U van uit.’
Vrijdagochtend, harde wind, geen regen. Opvallend zacht voor de tijd van het jaar. Ik fiets door het Vondelpark naar Zuid. Joggers, hondenbezitters, bomen in hersttooi, alles klopt. Langs de voormalige Citroëngarage. Tussen de restauranttafeltjes staat een oude Snoek geparkeerd. Dat schijnt tegenwoordig hip te zijn, eten met een auto in de zaak.
Ik zet mijn fiets zonder verder na te denken bij begraafplaats Buitenveldert voor de deur, denk terug aan de uitvaart van Rogi Wieg, aan het eind van de zomer, overweeg even om zijn graf te bezoeken, ik ben te vroeg, maar nu ook weer niet zoveel te vroeg dat ik me het kan veroorloven op de begraafplaats te verdwalen. Niet veel later komt Maria met haar man de parkeerplaats oprijden, we schudden handen, drie kussen op de wang. ‘Gek,’ merkt Maria op, ‘om elkaar hier nu weer te ontmoeten.’ Ik weet dat ze hetzelfde denkt als ik, toen ik daar aankwam. We wachten op Van Bokhoven. Een lijkwagen hebben we niet te verwachten, onze man is er al: alle overledenen die door de Dienst worden begraven of gecremeerd worden bij Uitvaartcentrum Zuid opgebaard.
Maria vertelt dat ze nog iets te weten is gekomen, een uit het Litouws door een resident van de Rijksakademie in het Engels vertaald artikel van heel lang geleden, onze A. had in de gevangenis van Vilnius gezeten, zijn moeder protesteerde tegen zijn behandeling daar. A. had in de gevangenis geweigerd souvenirs uit hout te snijden, daar was hij door zijn bewakers voor gestraft. Ook klaagt moeder over andere wantoestanden, openlijke drugshandel, en over dat haar zoon niet zoals gebruikelijk na twee derde van zijn straftijd vervroegd was vrijgelaten. En dat hij zijn medicijnen niet kreeg, medicijnen die hij hard nodig had om niet door te draaien, helemaal gek te worden. Terwijl er dus wel volop drugs verkrijgbaar waren.
Het is tien uur, nog altijd geen spoor van Van Bokhoven. Ik ga naar binnen, om te informeren naar de uitvaart van de heer B. ‘Wij hebben vanmorgen niemand, er is pas om twaalf uur een begrafenis, ik denk dat je bij Uitvaartcentrum Zuid moet wezen. Dat is driehonderd meter verderop.’ Stom. Aangetrokken door de herinnering hebben we al die tijd bij de verkeerde deur staan wachten. We spoeden ons derwaarts.
Daar treffen we Van Bokhoven en Marijke in de koffiekamer. We verexcuseren ons uitgebreid voor het misverstand. ‘Geeft niets,’ oordeelt Van Bokhoven. ‘Neem een kopje koffie. We hebben geen haast.’ We mogen kiezen uit espresso en cappuccino, beiden van de variant automaat. Ik geef de muziek aan de uitvaartleidster. Even later gaan we naar boven, naar de kleine rouwkamer, waar we plaatsnemen in tamelijk luxueuze zitbanken, alsof we bij iemand op visite zijn gekomen.
Emilia Torrini zingt Beggar’s Prayer: ‘Mama said eventually this hurting will end.’ De uitvaartleidster vertelt dat we hier bijeengekomen zijn om afscheid te nemen van de heer A. B., dat we hem zullen gedenken met bloemen, woorden en muziek. ‘Dan mag ik nu het woord aan Maria geven.’
Ze leest haar gedicht, rustig, heldere dictie, weloverwogen. The National zingt Heavenfaced: ‘I wish someone would take my place, can’t face heaven all heavenfaced.’
Benjamin Clementine zal als laatste Gone zingen, maar niet voordat de uitvaartleidster ons heeft verzocht om aan het eind van het nummer in een kring rond de kist te gaan staan. ‘Oh, all will be gone / After all / Before we all get to the knowing / All will be gone.’
Daar staan we. Als het nummer is afgelopen, begint het gewoon weer opnieuw. Staan we daar nog. Buigen voor de kist, geven een klopje op de kist, Maria schuift haar in vieren gevouwen gedicht onder een van de twee bloemstukken. Eigenlijk valt het me nu pas op, of dringt het besef tot me door dat er twee bloemstukken op de kist liggen. Het is Van Bokhoven ook opgevallen. Waar komen die bloemen vandaan? vraagt hij zich hardop af. Misschien zijn er per ongeluk twee bloemstukken besteld, puntje van aandacht als de rekening straks wordt gepresenteerd. Dan ziet hij dat er een kaartje aan het bloemstuk is gehecht. Het bloemstuk is afkomstig van de NS, de afdeling Nazorg. Er zit een mailadres bij en een telefoonnummer bij dat je kan bellen. Mevrouw Coby den Haan, ik benijd haar niet. Ik neem me voor dat te doen. Om haar te bedanken. We zijn allemaal erg onder de indruk van de attentie. Wat een elegant gebaar.
*
Eenzame uitvaart nummer 196, naschrift
Later de middag dat deze uitvaart werd aangekondigd krijg ik bericht van zijn voorganger, de man die in het water is gevallen en vorige week naamloos is begraven.
Hij heeft een identiteit gekregen, meneer A. O. L. Hij werd geboren op 22 april 1958 in Paramaribo, hij is drie keer getrouwd geweest en ook weer gescheiden, één zijner ex-vrouwen woont nu in Rotterdam. Er zijn drie kinderen, verdeeld over diverse vrouwen. Hij heeft op meer dan 100 adressen in Nederland gewoond, stond op het laatst ingeschreven ‘bij het FIBU’, een instelling die mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats een postadres verschaft waarmee het mogelijk wordt een uitkering van de DWI te ontvangen, gevestigd aan de Elisabeth Wolffstraat in Amsterdam Oud-West. Zij kunnen die uitkering ook voor je beheren, dat er na aftrek van kosten wekelijks een tientje voor je overblijft.
Die uitkering was hem evengoed al een tijd afgenomen, hij kreeg geen geld meer.
En toen viel hij in het water.
© voor het verslag: F. Starik
+